Het is de meest gehoorde klacht van deze tijd: de onrust die mensen ervaren, vermoeidheid, de stress en … gebrek aan energie. De oorzaak? We weten niet meer hoe we met onze energie om moeten gaan.
Chantalle Weemaes, zegt; er is te veel onwetendheid over wat energie precies is, en hoe we zelf onze persoonlijke balans in deze prikkel-intense wereld in de gaten houden. Daarvoor is het natuurlijk wel belangrijk dat je weet hoe we biochemisch en brein-technisch in elkaar steken. (FLow, 2025)
Energie is brandstof. Het ligt opgeslagen in je lichaam en wordt vrijgemaakt als er een prikkel tot actie is. Of je nu een boterham wilt smeren, een boek wilt lezen of een opdracht moet afmaken; je brein geeft je lichaam een signaal dat het in actie moet komen.
In de wetenschap heet dit een stressprikkel, maar omdat veel mensen hier negatieve associaties mee hebben benoemt zij het als een actieprikkel. Door die prikkel worden actiehormonen aangemaakt en die zorgen ervoor dat het lichaam aan het werk gaat en energie vrijmaakt. Dat zijn onder andere adrenaline en cortisol. Dan gaat de energie als brandstof door jouw systeem en kun jij van A naar B rijden. Dat gebeurd niet alleen als je fysiek in actie komt, er gebeurt hetzelfde bij mensen die liggen te piekeren in bed of veel nadenken. Dus dan denk je: ‘Ik doe niks, en toch ben ik moe.’ Ja, je lijf heeft continue energie vrij gemaakt om te denken.
Idealiter heeft een gezonde balans van inspanning en ontspanning de vorm van een driehoek. Het begint met een prikkel, daarna komt de actie ( de opwaartse lijn), en dan de ontspanning (de neerwaartse lijn). Op de weg naar beneden herstelt je lichaam weer, en komt weer in een situatie van rust.
Ik ben bijvoorbeeld deze tekst aan het schrijven, en dadelijk neem ik even pauze, drink ik een kopje thee en doe even niets. Een kleine driehoek. Maar morgen heb ik een drukkere dag-invulling, dan heb ik 5 afspraken staan, doe ik erna boodschappen, ga ik koken en in de avond krijgen we familiebezoek. En niet onbelangrijk, ik heb weinig tijd om tussendoor bij te tanken. Waardoor de neerwaartse lijn van mijn driehoek ergens in het midden blijf steken, en mijn lichaam dus niet volledig uitrust.
Als we niet uitkijken en zo dagen of zelfs weken, jaren doorgaan dan verbruiken we niet alleen de brandstof uit onze tank maar ook uit onze reservetank. Kortstondig is dat niet erg, maar duurt dit te lang… dan veroorzaakt de aanhoudende spanning in het lichaam ongemakken. Van huidproblemen tot depressie, hoofdpijn, ademhalingsproblemen of gewrichtspijn. Er hangen veel klachten samen met het altijd maar actief blijven door die hormonen. En soms voelen mensen zelfs niets meer, bv de zon op de huid. Het zenuwstelsel is dan verdoofd.
In onze drukke en veeleisende wereld is het dus van groot belang om je balans goed te onderhouden. Ik ga nog wat verder in op de energie driehoek. Dit eenvoudige maar krachtig model geeft inzicht in hoe je jouw energie op een gezonde manier kunt beheren en herstellen.
Wat is de energie driehoek?
De energie driehoek is gebaseerd op het idee dat onze energie bestaat uit drie essentiële componenten die in balans moeten zijn:
- Lichaam (fysieke energie)
- Gedachten (mentale en emotionele energie)
- Wilskracht (je intentie en actie)
Het behouden van een gezonde verhouding tussen deze drie elementen is de sleutel tot vitaliteit, motivatie en veerkracht.
Hoe werkt de driehoek?
Stel je voor dat je energie een driehoek is: als één hoek te zwak is, verliest de hele driehoek haar stabiliteit. Bijvoorbeeld:
- Als je je fysiek niet goed voelt (uitgeput, ziek), zal je mentale kracht en wilskracht ook afnemen.
- Als je gedachten vermoeid en negatief zijn, kan je fysieke energie afnemen doordat je stress verhoogt.
- Als je geen motivatie hebt (wilskracht ontbreekt), krijg je geen verandering of herstel in je lichaam en gedachten.
Het doel is dus om alle drie de hoekpunten in evenwicht te houden, zodat je energie stroomt en je veerkracht toeneemt.
Wat kunnen we leren van de energie driehoek?
- Balans vinden: Zorg voor voldoende rust en beweging (Lichaam), voed je geest met positieve gedachten en ervaringen (Gedachten), en zet kleine stappen richting je doelen (Wilskracht).
- Herstel bij disbalans: Merk je dat een van de hoeken scheef hangt? Neem dan bewust tijd om die aspect te versterken. Bijvoorbeeld: voldoende slapen, meditatie of bewegen voor je lichaam; dankbaarheid en mindfulness voor je gedachten; of concrete acties die je motivatie versterken.
- Zelfzorg als fundament: Goede voeding, voldoende slaap, ontspanning en zelfcompassie vormen de basis om de driehoek stevig te houden.
Hoe werkt en energie driehoek met inspanning en ontspanning samen?
Zoals ik al schreef bestaat onze energie uit drie essentiële onderdelen: lichaam (fysieke energie), gedachten (mentale/emotionele energie) en wilskracht (actieve energie). Om een gezonde balans te behouden, moeten deze drie hoekpunten in harmonie zijn.
Inspanning en ontspanning als dynamiek binnen de driehoek
- Inspanningsfasen:
Wanneer jij je te veel inspant, bijvoorbeeld door stress, druk of overbelasting, raakt één of meerdere onderdelen uit balans. Je lichamelijke energie raakt uitput, je gedachten worden negatief of chaotisch, en je wilskracht verzwakt. Dit kan leiden tot een burn-out of een gevoel van opbrand zijn. - Ontspanningsmomenten:
Door bewust te kiezen voor ontspanning, herstel, en rust stimuleer je het autonome zenuwstelsel (vooral de parasympatische tak van de nervus vagus). Dit zorgt dat je energie opnieuw kan opladen en de drie hoekpunten weer in evenwicht komen.
Het bewuste schakelen tussen inspanning en ontspanning is essentieel
Een effectieve manier om je energie in balans te houden, is door bewust te schakelen tussen inspanning en ontspanning. Tijdens de inspanningsfase mag je jezelf een beetje uitdagen: push jezelf door nieuwe dingen te leren of werkzaamheden aan te pakken. Het is belangrijk dat dit gericht is op een duidelijk doel en dat je gemotiveerd bent, zodat je energie op een gezonde manier wordt aangesproken.
Na deze inspanning is het essentieel om de ontspanningsfase in te lassen. Neem de tijd om te ontspannen met ademhalingsoefeningen, een korte wandeling in de natuur, meditaties of eenvoudige lichaamsbeweging zoals zachte stretching. Deze momenten ondersteunen het herstel van je energiebalans en versterken bovendien je wilskracht.
Een praktisch voorbeeld in je dagelijks leven is: werk bijvoorbeeld een uur geconcentreerd en productief, en plan daarna een moment van rust in, zoals een korte meditatie of ademhalingsoefening. Voel in je lichaam wanneer je behoefte hebt aan rust en neem die behoefte serieus, zodat je niet uit balans raakt. Door actief je energie te herstellen, zorg je dat je lichaam, gedachten en wilskracht weer harmonisch samenwerken, zodat je energie blijft stromen en je veerkracht versterkt wordt.
Dus
De Energie Driehoek en het concept van inspanning en ontspanning vormen samen een routekaart naar meer vitaliteit en innerlijke rust. Door bewust te schakelen tussen actiestand en herstel, zorg je dat alle drie de hoekpunten in evenwicht blijven, zodat je weerstand verbetert, je stemming positiever wordt en je energie stelselmatig kan groeien.
Wil je hier graag mee oefenen of meer praktische tips? Ik help je graag verder!
Om je nu alvast op weg te helpen met bewustwording, geef ik je hier een praktische oefening.
Balansscan
Doel: Bewust worden van de balans tussen lichaam, gedachten en wilskracht en gerichte acties ondernemen om deze te herstellen of te versterken.
Tijd: 10-15 minuten
Stap 1: Voel je lichaam
- Ga rustig zitten of liggen op een comfortabele plek.
- Sluit je ogen en neem een paar diepe ademhalingen.
- Vraag jezelf af: Hoe voelt mijn lichaam op dit moment? Voel ik spanning, vermoeidheid, energie?
- Neem je signalen waar zonder oordeel. Noteer (in gedachten of in een dagboek) wat je opvalt: bijvoorbeeld “Ik voel spanning in mijn schouders,” of “Mijn energie is laag.”
Stap 2: Observeer je gedachten
- Richt je aandacht op je gedachten en gevoelens.
- Wat is de overheersende stemming of gedachte? Zijn ze positief, negatief of neutraal?
- Vraag jezelf: Welke gedachten of overtuigingen beïnvloeden mijn energie?
- Noteer eventueel negatieve (beïnvloedende) gedachten en benoem ook positieve of dankbare gevoelens.
Stap 3: Check je wilskracht en intenties
- Denk aan een doel of actie waar je nu mee bezig bent of wilt beginnen.
- Voel: Heb je voldoende motivatie? Voel je dat je de energie hebt om stappen te zetten?
- Waar heb je nog ondersteuning nodig? Is je wilskracht sterk genoeg of is die verzwakt?
- Noteer concrete kleine acties die je vandaag nog kunt doen om je doel of wens te ondersteunen.
Stap 4: Balanceer en versterk
- Kies één van de drie aspecten die een beetje scheef hangt.
- Plan een eenvoudige actie om deze weer in balans te brengen, bijvoorbeeld:
- Voor je lichaam: maak een korte beweging of stretch, drink water, neem rust.
- Voor je gedachten: doe een korte mindfulness-meditatie, schrijf iets positiefs op, richt je aandacht op het hier en nu.
- Voor je wilskracht: zet een kleine, haalbare stap om je doel te vervullen, zoals een korte wandeling maken of een lijstje maken.
Stap 5: Sluit af en adem bewust
- Sluit je ogen opnieuw en neem een diepe ademhaling.
- Visualiseer dat je energie weer in balans is – de driehoek stevig en stabiel.
- Bedank jezelf voor deze bewustwording en aandacht.
Heb je nog vragen of wil je hier mee aan de slag? Neem dan contact met me op.