Hoe helderder u uzelf en uw emoties begrijpt, des te meer gaat u houden van dat wat is.
Spinoza
De 8 basisemoties
Goleman heeft de 8 basisemoties als volgt omschreven:
- Blijdschap opgewekt ……………. euforie
- Boosheid irritatie ………………… woede
- Angst zenuwachtig ……….. paniek
- Verdriet teleurgesteld ………. depressie
- Verbazing verbazing ……………. ontsteltenis
- Liefde genegenheid ………. adoratie
- Afkeer afkeer …………………. walging
- Schaamte gène …………………… vernedering
Wanneer we emoties ervaren, merken we op dat deze positief en negatief gestemd zijn. Zie hieronder de verdeling.
Positieve emoties Blij Rustig Veilig Vertrouwd Geaccepteerd Geliefd Ontspannen Vredig Energiek Vrolijk Enthousiast Tevreden Sterk Zelfverzekerd Onbezorgd Verbonden Comfortabel Competent Behaaglijk Dankbaar Trots Waardevol Plezierig Hoopvol | Negatieve emoties Boos Verlegen Gespannen Verdrietig Zwak Bedreigd Bang Jaloers Paniekerig Gejaagd Ontevreden Onzeker Schaamtevol Gekwetst Gebruikt Verraden Afgewezen Benauwd Woedend Gefrustreerd Vernederd Vijandig Afhankelijk Verloren Ongeduldig Verveeld Nutteloos |
Robert Plutchik heeft van de emoties een emotiewiel gemaakt. Waarin de overstaande emoties tegenover elkaar staan qua betekenis. Naarmate je in de ‘bloem’ naar buiten beweegt wordt de intensiteit van de emotie minder en daarmee verandert de betekenis ook.
Emoties zijn ook echt helpend, op hun eigen manier. Emotiplus heeft dit in heel mooi omschreven.
Emotie | Wat vertelt deze emotie? | Hoe kan deze emotie helpen? |
Extase | Dit is beter dan ik had kunnen bedenken. | Het versterkt relaties, verhoogt creativiteit en bouwt herinneringen. |
Vreugde | Het leven gaat goed. | Het vergroot creativiteit en connecties, en geeft energie. |
Sereen | Er gebeurt iets dat essentieel, puur of zinvol is. | Het geeft hernieuwde energie, maakt connecties, en reflecteert op leren. |
Liefde | Ik heb een diepe band met deze persoon / deze personen. | Het zorgt voor de veiligheid om te groeien en ontwikkelen; het verzorgen van nieuwe generaties. |
Bewondering | Ik wil deze persoon of dit ding steunen. | Het versterkt de betrokkenheid bij een persoon of idee. |
Vertrouwen | Dit is veilig. | Je staat open, onder andere om een connectie aan te gaan en een verbond te sluiten. |
Acceptatie | We zitten in hetzelfde schuitje. | Het helpt relaties bouwen en vormt communities. |
Nederigheid | Deze persoon (of institutie) heeft de kracht om mij veilig te houden. | Het beschermt je tegen grotere gevaren. |
Verschrikking | Er is een groot gevaar. | Je zoekt veiligheid voor jezelf en anderen. |
Angst | Iets waar ik om geef loopt risico. | Je beschermt waar je om geeft. |
Ongerust | Dit kan een probleem worden. | Je zoekt naar potentiële risico’s, je negeert het probleem niet. |
Vrees | Iets riskants laat zich plotseling zien. | Je hebt een snelle reactie op de dreiging. |
Rouw | Een liefde is verloren. | Het laat ons weten wat we echt willen. |
Verdriet | Een liefde gaat verloren. | Je focust op wat belangrijk is. |
Bezinning | Een liefde is op afstand. | Het laat ons belangrijke mensen en dingen onthouden. |
Berouw | Ik ben verantwoordelijk voor iets belangrijks dat fout is gegaan. | Je neemt verantwoordelijkheid, bied herstel, groeit als persoon. |
Verbazing | Iets is compleet onverwacht. | Het helpt je dit moment beter te herinneren. |
Verrasing | Er is iets nieuws gebeurd. | Je hebt meer aandacht voor wat er is. |
Afleiding | Je weet niet waar je prioriteit aan moet geven. | Je let op je prioriteiten. |
Afkeuring | Er is iets ergs gebeurd of je hebt iets verloren. | Je zoekt hulp om met het probleem om te gaan. |
Walging | Fundamentele normen en waarden zijn overtreden. | Het geeft je energie om te vechten tegen iets dat je verachtelijk vindt. |
Afkeer | Er zijn regels overtreden. | Je merkt onveilige of foute situaties op. |
Verveling | De potentie van de huidige situatie wordt niet gehaald. | Je neemt even rust, leert iets nieuws en focust je op wat je controleren in de situatie. |
Minachting | Iets is slecht of verkeerd en zou bestraft moeten worden. | Je benadrukt groepsnormen of regels. |
Woede | Ik wordt van iets essentieels afgesloten. | Je valt een obstakel aan. |
Boosheid | Iets staat mij in de weg. | Het geeft je energie om door een barrière heen te breken. |
Irritatie | Iets is onopgelost. | Je herkent kleine problemen. |
Aggressiviteit | Ik moet vechten tegen een toekomstige bedreiging. | Je maakt je klaar voor conflict. |
Waakzaamheid | Er komt iets groots aan. | Je maakt je klaar, bent voorzichtig en oplettend. |
In afwachting | Iets verandert. | Je kijkt vooruit, naar wat er aan zou kunnen komen. |
Interesse | Er kan iets nuttigs aan komen. | Je hebt meer aandacht en gaat op onderzoek. |
Optimisme | De toekomst is beter dan het heden. | Je krijgt meer opties, het motiveert je tot actie. |